Gần đây, nhiều cuộc tấn công mạng nhắm vào các sàn giao dịch tiền điện tử phi tập trung (sàn giao dịch CEX) đã gây thiệt hại hàng tỷ đô la cho ngành tài chính. Nhiều người đã mất tất cả mọi thứ chỉ sau một đêm mà không có bất kỳ sự đền bù nào. Do đó, nhiều trader đã bắt đầu tìm kiếm các địa điểm an toàn để đầu tư. Đó cũng chính là lý do các sàn DEX ra đời. Vậy chính xác thì sàn DEX là gì? Có nên đầu tư tại sàn DEX hay không? Cùng FX Việt đi tìm hiểu nhé!
Sàn DEX là gì?
Sàn giao dịch phi tập trung hay còn được biết đến là sàn DEX (Decentralized Exchange). Thông qua sàn giao dịch DEX này, trader có thể thực hiện các giao dịch ngang hàng P2P mà không cần thông qua bất kỳ trung gian nào. Giống như với một sàn giao dịch tiền điện tử phi tập trung, không ai giữ tiền của bạn và bạn không bắt buộc phải tin tưởng vào sàn giao dịch (CEX).
Các loại sàn phi tập trung (DEX) hiện nay
Hầu hết các sàn giao dịch DEX thực hiện lệnh trên chuỗi bằng hợp đồng thông minh và không giữ tiền của khách hàng. Một số mô hình sàn DEX phổ biến hiện nay:
On-Chain orderbooks (sổ lệnh trên chuỗi)
Blockchain sẽ ghi lại mọi giao dịch của sàn. Hệ thống yêu cầu xác nhận từ tất cả các node tham gia. Người dùng phải trả các khoản phí lớn và chờ đợi trong thời gian dài để các giao dịch được xử lý. Mô hình này được sử dụng bởi các sàn giao dịch như Bitshares và StellarTem.
Off-Chain orderbooks (sổ lệnh ngoài chuỗi)
Lệnh sẽ không bị ràng buộc về thời gian và được lưu trữ trên một máy chủ tập trung chứ không phải trên blockchain. Tuy nhiên, bạn đừng lo lắng, khi thực hiện giao dịch tại đây, bạn vẫn đảm bảo rằng mình vẫn là chủ sở hữu và người quản lý duy nhất tài sản của mình.
Sàn DEX này cung cấp tốc độ giao dịch nhanh hơn và chi phí giao dịch thấp hơn so với on-chain orderbook. Binnace DEX, EtherDelta và 0x là những ví dụ về các sàn giao dịch đã sử dụng hiệu quả mô hình này.
AMM (Automated Market Makers)
AMM không sử dụng sổ lệnh mà thay vào đó nó sẽ dựa vào các hợp đồng thông minh để tạo ra các nhóm thanh khoản để thực hiện các giao dịch tự động. AMM tương đối đơn giản để sử dụng. Các giao dịch trên DEX AMM được thực hiện dựa trên chuỗi, do đó sẽ phải trả các khoản phí. Các sàn AMM DEX phổ biến nhất hiện nay là Uniswap, Pancakeswap, Sushiswap,…
PMM (Proactive Market Maker)
PMM sử dụng Price Oracle để giảm trượt giá và ổn định giá hơn AMM. Thông qua mô hình này, các nhà cung cấp tính thanh khoản sẽ không phải chịu quá nhiều rủi ro Impermanent Loss. PMM DEX hiện đang có sẵn trên DODO Exchange.
Hybrid Liquidity DEX
Là sự kết hợp giữa các khía cạnh tốt nhất của orderbook và AMM. Giao dịch được hoàn thành ngay lập tức với mức giá cạnh tranh nhất. Idex là một trong số ít sàn giao dịch áp dụng thành công chiến lược này.
So sánh giữa sàn CEX và sàn DEX
Sự khác biệt chính giữa DEX và CEX chính là mức độ an toàn, lưu ký và ẩn danh. Cụ thể hơn, bạn có thể có được cái nhìn tổng quan nhất bằng cách theo dõi bảng dưới đây:
| Tiêu chí | Sàn CEX | Sàn DEX |
| Độ bảo mật và an toàn | Mặc dù được trang bị một số công nghệ bảo mật mạng tối ưu, CEX không tránh khỏi các cuộc tấn công lớn. Tài sản của bạn sẽ bị phá hủy tại thời điểm đó. | DEX sử dụng các hợp đồng thông minh và mạng ngang hàng để hoạt động trên blockchain. Hacker sẽ không thể truy cập vào sàn giao dịch DEX. |
| Tính lưu ký | Sàn giao dịch sẽ có toàn quyền kiểm soát tất cả các giao dịch và tài sản của người dùng. | Người dùng có toàn quyền kiểm soát trực tiếp và hoàn toàn đối với tài sản của họ kể từ khi họ sở hữu khóa cá nhân của ví. |
| Tính ẩn danh | Bởi vì CEX tôn trọng chặt chẽ luật pháp của chính phủ về KYC và AML, giao dịch ẩn danh cho các sàn giao dịch là không khả thi. | Người dùng có thể dễ dàng giao dịch ẩn danh mà không cần tiết lộ danh tính của họ. |
| Tính xác thực | CEX có khả năng ảnh hưởng và sử dụng tài sản của người dùng. Họ có thể thực hiện các giao dịch hư cấu và thao túng các mô hình giao dịch để có lợi cho họ. | Bởi vì công nghệ blockchain cung cấp sự minh bạch và công bằng, DEX không thể can thiệp vào các giao dịch hoặc ảnh hưởng đến tài sản của người dùng. |
| Phí giao dịch | Tính toán phí giao dịch. Phí sẽ khác nhau tùy thuộc vào sàn giao dịch. | Trên blockchain, không có chi phí hoặc phí khớp lệnh rất thấp. |
| Tốc độ giao dịch | Mỗi giao dịch sẽ mất trung bình 10 mili giây để thực hiện | Giao dịch mất ít nhất 15 giây để hoàn tất. |
| Mật khẩu | Sau khi xác minh, mật khẩu vẫn có thể lấy lại được. | Bạn sẽ không thể lấy lại mật khẩu nếu không có 12 cụm từ khôi phục ví. |
| Cách sử dụng | Thao tác rất đơn giản và dễ thực hiện. | Đòi hỏi kỹ thuật cao để thao tác. |
Ưu nhược điểm của sàn phi tập trung (DEX)
Có thể thấy, ngoài những lợi ích về bảo mật, không phải KYC khi tham gia giao dịch trên DEX, hoặc có toàn quyền kiểm soát tài sản của bạn,…, sàn giao dịch DEX có một số hạn chế. Sau đây là những ưu điểm và nhược điểm của DEX:
Ưu điểm
- Không phải KYC: Khi thực hiện giao dịch trên sàn CEX, bạn phải xác minh danh tính (KYC) của mình. Những gì bạn cần khi giao dịch tại sàn DEX là cung cấp ví bitcoin ngoài ra, không yêu cầu bất kỳ thông tin cá nhân nào. Bạn có thể hoàn toàn tin tưởng rằng bạn sẽ không bị pháp luật kiểm soát hoặc thông tin của bạn bị đánh cắp.
- Không có mối nguy hiểm nào liên quan đến các sàn giao dịch: CEX luôn là miếng mồi ngon để hacker tấn công và ăn cắp tiền của người dùng. Tuy nhiên, tấn công sàn giao dịch DEX gần như là không thể vì tài sản của người dùng được lưu trữ trên Blockchain và được bảo vệ bởi hàng triệu node trong mạng.
- Kiểm soát tài sản: Mặc dù không cần ủy quyền nhưng sàn CEX có toàn quyền kiểm soát tài sản và thậm chí có thể giới hạn quyền truy cập của người dùng bất cứ lúc nào. Tuy nhiên, tất cả các giao dịch trên DEX là ngang hàng bằng cách sử dụng hợp đồng thông minh và người dùng có toàn quyền kiểm soát tài sản của họ.
- Ẩn danh: DEX cho phép ẩn danh. Khi người dùng thực hiện giao dịch, sàn giao dịch chỉ biết số lượng ví mà không biết danh tính của người dùng.
- Bảo mật cao: Khi so sánh với CEX, hệ thống bảo mật của DEX an toàn hơn vì gần như không có lỗ hổng cụ thể nào có thể cho phép tin tặc tấn công. Do đó, sự cố sập sàn là khá hiếm.
- Nhiều mã thông báo hơn để giao dịch: Một số mã thông báo mới chưa được xuất bản trên CEX, nhưng bạn có thể giao dịch chúng trên DEX bất cứ khi nào bạn muốn.
Nhược điểm
- Trải nghiệm người dùng kém: Nhược điểm đáng kể nhất của DEX là thiếu tính khả dụng. Nền tảng này yêu cầu người dùng hoàn thành một số tác vụ, bao gồm kết nối DApp và thậm chí cài đặt một ứng dụng khách DEX riêng biệt để thực hiện các giao dịch.
- Thiếu thanh khoản: Khi so sánh với thị trường CEX, các sàn giao dịch DEX có tính thanh khoản kém hơn đáng kể. Điều này là do số lượng người bán sử dụng DEX rất ít.
- Độ trễ giao dịch: Bởi vì lệnh được xử lý trên chuỗi trên Blockchain, do đó lệnh sẽ bị trì hoãn trong khi chờ xác nhận của các nút của hệ thống. Tuy nhiên, với các mô hình mới như Hybrid Liquidity DEX, tốc độ giao dịch đã tăng lên rất nhiều.
- Phí giao dịch cao: Không phải giao dịch nào cũng phải trả phí giao dịch cao. Tuy nhiên, nếu bạn thực hiện giao dịch trong khi mạng quá tải hoặc nghẽn mạng, mức phí bạn phải trả sẽ cao bất thường.
- Không hỗ trợ giao dịch tiền fiat: Không giống như các sàn giao dịch CEX, các nhà giao dịch không thể trao đổi tiền tệ fiat lấy tiền điện tử trên DEX.
Top 5 các sàn giao dịch DEX uy tín
Uniswap
Uniswap là giao thức tạo lập thị trường tự động (AMM) hoạt động trên chuỗi khối Ethereum. Uniswap được coi là giải pháp hiệu quả cho token tiêu chuẩn ERC20, giúp các hoạt động giao dịch hiệu quả và nhanh chóng mà không cần qua trung gian.
Sàn DEX này bao gồm 3 phiên bản chính thức là V1, V2 và V3. Coingecko liệt kê cả hai phiên bản V2 và V3 đều nằm trong số các sàn giao dịch DEX hàng đầu với khối lượng giao dịch lớn. hai phiên bản này có nhiều tính năng nổi bật hơn so với V1.
- Uniswap V2: Thực hiện Swap nhanh chóng các token tiêu chuẩn ERC20, cũng như sử dụng LP để tạo thị trường mà vẫn duy trì tính thanh khoản không giới hạn.
- Uniswap V3: Tính năng này mang lại những lợi ích nhất định cho nhà cung cấp thanh khoản và người dùng khi gửi tiền trong một phạm vi giá cụ thể, đặc biệt là sử dụng Optimism để giảm chi phí giao dịch Ethereum cho người dùng.
Pancake Swap V2
Pancake Swap là một AMM có khối lượng giao dịch cao thứ hai, chỉ sau Uniswap V3. Sàn giao dịch phi tập trung hoạt động trên Binance Smart Chain, cho phép người dùng dễ dàng trao đổi token BEP20 từ mạng BSC Binance cũng như kiếm lợi nhuận từ việc tạo thanh khoản, đặt cược hoặc Farm,…
Pancake Swap V2 tạo sự khác biệt bằng cách cho phép chuyển đổi và tổng hợp các hợp đồng thông minh. Sự đổi mới này nhằm mục đích cải thiện các ưu đãi đồng thời giảm chi phí giao dịch. Hơn nữa, trong phiên bản mới này, số dư Token Cake sẽ được hệ thống cập nhật tự động sau mỗi lần Swap của người dùng.
Trader Joe
Trader Joe là một AMM hoạt động trên Avalanche Blockchain. Sàn giao dịch phi tập trung này được coi là một Fork của Uniswap trên mạng Ethereum.
Trader Joe được coi là đối thủ cạnh tranh lớn với Pangolin (AMM trên Avalanche) khi sở hữu các tính năng vượt trội như Yield Farming, Lending và Stake, với mục tiêu trở thành một nền tảng toàn diện và cung cấp trải nghiệm tốt nhất cho người dùng.
Biswap
Biswap là một DEX cho phép người dùng trao đổi token BEP20 bằng Binance Smart Chain với mức phí thấp nhất là 0,1%. Nền tảng này được ra mắt với mục tiêu thiết lập tiêu chuẩn cho các DEX tiền điện tử và các DEX hàng đầu.
Hơn nữa, Biswap hứa hẹn đem lại môi trường công bằng, đổi mới và đáp ứng các nhu cầu cần thiết của người dùng. Các nhà đầu tư có thể đặt cọc token vào nhóm thanh khoản, Farming hay tham gia Launch Pool để kiếm lợi nhuận trên nền tảng.
Raydium
Raydium là một AMM được xây dựng trên Solana Blockchain và sổ đặt hàng Serum DEX. Nền tảng sở hữu các tính năng nổi bật trên AMM Serum, đóng một vai trò quan trọng trong việc tích hợp các dự án hoặc giao thức mới vào hệ sinh thái.
Sứ mệnh của nền tảng là kết hợp các dự án với mục tiêu trở thành trung tâm DEX của hệ sinh thái Solana. Raydium hỗ trợ hoạt động giao dịch của nền tảng, cho phép giao dịch nhanh, tính thanh khoản cao và các tính năng tạo lợi nhuận mới.
Kết luận
Hy vọng thông qua bài viết trên của FX Việt, bạn đã biết được sàn DEX là gì cũng như đưa ra quyết định nên đầu tư vào sàn DEX hay không? Chúc bạn đầu tư thành công!
